داده، اطلاعات، دانش، بصیرت

همه ما کلمات فوق را شنیده ایم و بارها آنها را به جای هم به کار برده ایم. اما آیا این کلمات معانی یکسانی دارند؟

در علم هر کلمه ای معنی و مفهوم خاص خود را دارد و اگر کلمه دیگری به جای آن استفاده شود، گاها معنی و مفهوم به طور کامل عوض می شود. در علم داده نیز چنین است. پس بیایید با معنی دقیق چهار کلمه بالا آشنا شویم.

داده (Data):

به هر آنچه که ما به صورت پردازش نشده از منابع مختلف جمع آوری می کنیم، داده گفته می شود. داده ها می توانند از سنسورهای فیزیکی موجود در خط تولید، اعداد و متون وارد شده در فایل های اکسل یا نرم افزارها و پایگاه های داده یا حتی از گزارشات تولید شده در دیگر سیستم ها دریافت شوند. داده ها معمولا دارای مقادیر پرت، بی معنی یا بلااستفاده هستند و باید قبل از استفاده نهایی، تمیز و پاکسازی شوند.

اطلاعات (Information):

پس از دریافت داده ها، معمولا طی چند مرحله آنها را پاکسازی می کنیم. داده های پرت بررسی و در صورت لزوم حذف می شوند. برخی داده ها به نوعی دیگر تبدیل می شوند. متون از کاراکترهای اضافه حذف و معمولا بخش هایی از آنها که قابل استفاده است استخراج می شود. داده های از جنس تاریخ بررسی می شوند تا فرمت مناسب داشته باشند. پس از انجام تمامی این مراحل (که به آنها Cleanse & Transform نیز گفته می شود)، ما داده هایی داریم که قابل استفاده هستند. این داده ها را اطلاعات می نامیم.

دانش (Knowledge):

پس از به دست آمدن اطلاعات، شروع به تحلیل آنها می کنیم تا ببینیم وضعیت چگونه است. روند تولید را بررسی می کنیم، میزان فروش سال جاری را با مدت مشابه سال گذشته مقایسه می کنیم و وضعیت موجودی انبار را رصد می کنیم. این عملیات (و بسیاری عملیات دیگر) دانشی را به ما می دهند که با استفاده از آن می توانیم تصمیم گیری کنیم. ابزارهای گزارش سازی (از قبیل Power BI) در تولید دانش کمک بسیاری به ما می کنند. به جای استفاده از اکسل و اکسس و صرف مدت زمان طولانی برای تولید دانش در بازه های زمانی مشخص، می توانیم از ابزارهای گزارش سازی استفاده کنیم که به صورت خودکار داده ها را دریافت، اطلاعات را استخراج و دانش را تولید می کنند.

بصیرت (Insight):

با بررسی دانش تولید شده در گذر زمان، می توانیم آینده را پیش بینی کنیم و تصمیم مناسب را از هم اکنون بگیریم. بررسی دانش در گذر زمان به ما بصیرتی می دهد که با کمک آن و وضعیت گذشته و حال، می توانیم آینده را ببینیم. رسیدن به بصیرت از دانش، با کمک ابزارهای Data Mining و الگورتیم های خاص خود انجام می شود. البته بسیاری از مدیران با تجربه می توانند بدون استفاده از این ابزارها نیز به بصیرت لازم برسند، اما استفاده از این ابزارها تصمیم گیری را بسیار ساده تر، سریع تر و عاری تر از خطا خواهد ساخت.